دستور شرطی if در پایتون | جلسه 8 آموزش مقدماتی پایتون رایگان

در این جلسه از آموزش مقدماتی پایتون به صورت رایگان قصد داریم در مورد دستور شرطی if در پایتون صحبت کنیم. استفاده از دستور ifدر پایتون مواقعی به کار می‌رود که شما قصد داشته باشید صحت یک شرط را بررسی کنید. در واقع به برنامه دستور می‌دهیم که تنها در صورت صحیح یا غلط بودن شرط مورد نظر، کد برنامه‌نویسی اجرا شود. همچنین شما برای بررسی چندین شرط می‌توانید از دستورهای elif و else نیز در کنار دستور if استفاده کنید. در ادامه برای درک بهتر این مفهوم، چندین مثال ساده و کاربردی را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

معرفی دستور شرطی if در پایتون با 4 مثال کاربردی

استفاده از توابع شرطی در تمامی زبان های برنامه نویسی از جمله سی شارپ (C#)، C++ و غیره رایج است و زبان برنامه نویسی پایتون (Python) نیز از این قاعده مستثنی نیست. دستور شرطی if در پایتون یکی از کاربردی ترین دستورهای پایتون است که یادگیری آن بسیار راحت خواهد بود. در ادامه این دستور را با مثال های ساده و کاربردی شرح خواهیم داد.

مثال 1؛ دستور شرطی if در پایتون

دستور شرطی if در پایتون را با یک مثال ساده شروع می‌کنیم. فرض کنید می‌خواهیم به برنامه فرمان دهیم که تنها در صورت دریافت یک اسم خاص، یکسری دستورات را اجرا نماید. در ادامه، این مثال برای دستور if در پایتون را با به صورت کامل شرح می‌دهیم. ابتدا یک متغیر با نام str تعریف می‌کنیم و مقداردهی آن را بر عهده کاربر می‌گذاریم. بدین منظور باید از دستور input استفاده کنیم.

				
					str= input ()
				
			

بنابراین، کاربر هر مقداری از نوع رشته را وارد کند، درون متغیر str قرار می‌گیرد. در شکل زیر مشاهده می‌کنید که پس از اجرای برنامه، از کاربر خواسته می‌شود که یک مقدار وارد کند و شما با وارد کردن یک مقدار از نوع رشته و فشردن دکمه Enter آن را درون str قرار خواهید داد.

همچنین با کمک دستور print می‌توانید مقدار متغیر str را چاپ کنید:

				
					print (str)
				
			

: خروجی

ali

در ادامه، کدنویسی این برنامه را با دستور if پیش می‌بریم؛ به این صورت که اگر کاربر، مقداری برابر با str را وارد کند، برنامه، متن ok را چاپ نماید. همچنین برای زیباسازی برنامه در این مثال دستور شرطی if در پایتون رشته (whats your name) را درون input قرار می‌دهیم تا برنامه پس از اجرا، نام کاربر را بپرسد.

				
					Str= input ('whats your name?)
				
			

در مرحله بعد، به سراغ دستور شرطی if می‌رویم و کدنویسی این بخش را انجام می‌دهیم.

				
					if str =='ali'
    print('ok')

				
			

برنامه را اجرا می‌کنیم و همانطور که مشاهده می‌کنید، با زدن گزینه run python file، برنامه از شما می‌خواهد تا نام خود را وارد کنید.

با وارد کردن مقداری برابر با مقدار متغیر str و زدن دکمه Enter با متن خروجی “ok ” مواجه خواهید شد.

				
					ali
				
			

: خروجی

ok

مثال 2؛ دستور if و else در پایتون

دستور شرطی if در پایتون در برخی موارد همراه با دستور else همراه خواهد بود؛ به این صورت که اگر دستور اولی برقرار نبود، دستور else اجرا شود. در مثال بالا، فرض کنید کاربر مقداری غیر از مقدار متغیر str را درج کند. ما به برنامه فرمان می‌دهیم که در صورت دریافت مقداری غیر از مقدار متغیر str، عبارت no را به چاپ برساند.

				
					else:
    print ('no')

				
			

برنامه را اجرا می‌کنیم. همانطور که مشاهده می‌کنید، با پیغام “whats your name” مواجه خواهید شد و شما باید عبارتی را وارد کنید.

با وارد کردن عبارت درست و زدن دکمه enter، با پیغام (ok) مواجه خواهید شد.

				
					ali
				
			

: خروجی

ok

برنامه را یکبار دیگر اجرا می‌کنیم و این بار به جای وارد کردن عبارت درست، یک عبارت دیگر را به برنامه می‌دهیم.

				
					mohammad
				
			

: خروجی

no

همانطور که مشاهده می‌کنید، با زدن گزینه Enter با عبارت no مواجه خواهید شد.

 این جلسات را برای مطالعه پیشنهاد می کنیم:

 + جلسه اول آموزش مقدماتی پایتون رایگان | تعریف متغیر در پایتون

 + جلسه سوم آموزش مقدماتی پایتون رایگان | بررسی عملگرهای مقایسه

 + جلسه 6 آموزش مقدماتی پایتون رایگان | نصب VS Code

مثال 3؛ عملیات ریاضی با استفاده از دستور شرطی if و else

در مثال قبلی دستور شرطی if در پایتون متوجه شدیم که دستور input متغیر رشته‌ای را دریافت می‌کند. این یعنی کاربر در صورتی که عدد وارد کند، با خطا مواجه می‌شود.

				
					x=input ('please number:')
if x<0
    print ('manfi')
else:
    print ('mosbat')
				
			

				
					12
				
			

برای حل این مشکل، از دستور int به صورت زیر استفاده می‌کنیم.

				
					x=input int(('please number:'))
if x<0
    print ('manfi')
else:
    print ('mosbat')
				
			

در خط اول از این کد دستور شرطی در پایتون مشاهده می‌کنید که برنامه تنها مقدار عددی را از کاربر قبول می‌کند. با اجرای برنامه، شاهد عبارت زیر خواهیم بود و برنامه از شما می‌خواهد تا یک عدد را وارد کنید.

: خروجی

:Please number

در صورتی که یک عدد مثبت را وارد کنید، برنامه پیغام “mosbat” را به شما نشان می‌دهد.

				
					12
				
			

: خروجی

mosbat

همچنین در صورتی که یک عدد منفی را وارد کنید، برنامه به شما پیغام “manfi” را نمایش می‌دهد. بدین منظور یکبار دیگر برنامه را اجرا می‌کنیم و یک عدد منفی وارد می‌نماییم.

				
					-8
				
			

: خروجی

manfi

مثال 4؛ دستور elif در پایتون

در مثال قبل دستور شرطی if در پایتون مشاهده کردید که اگر بخواهیم یک شرط را بررسی کنیم، می‌توانیم از دستور if و else استفاده کنیم. حال اگر قصد داشته باشیم که بیشتر از یک شرط را مورد بررسی قرار دهیم، باید از دستور elif کمک بگیریم. به این صورت که پس از دستور if و شرط آن و قبل از دستور else نوشته می‌شود. در ادامه مثال دیگری از دستور های شرطی در پایتون را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

فرض کنید، می‌خواهیم به برنامه فرمان دهیم که در صورت دریافت عدد از کاربر، بازه عددی آن را مشخص کند. اگر قصد داشته باشیم که از دستورهای شرطی if و else کمک بگیریم، کد ما به صورت زیر خواهد بود.

				
					y= int (input ('number:'))
if y>=1 and y <=10
    print ('in add beyn 1 ta 10 ast')
else
    print ('more')


				
			

حال برای اعمال یک شرط دیگر با استفاده از دستور elif مانند شکل زیر عمل می‌کنیم.

				
					elif y>10 and y <=100
    print ('in add beyn 11 ta 100 ast')


				
			

برنامه را اجرا کرده و این مثال را به صورت عملی تست می‌کنیم.

: خروجی

:Number

همانطور که مشاهده می‌کنید، برنامه یک عدد از شما می‌خواهد و شما با وارد کردن یک عدد مانند 5، پاسخ صحیح را مانند زیر از برنامه دریافت خواهید کرد.

				
					5
				
			

: خروجی

in add beyn 1 ta 10 ast

برنامه را دوباره اجرا می‌کنیم و این بار یک عدد بیشتر از 10 وارد می‌کنیم تا پیمایش صحیح برنامه را آزمایش نماییم.

: خروجی

:Number

اینبار یک عدد بزرگ وارد می‌کنیم.

				
					100000
				
			

: خروجی

More

در نهایت برای تست پیمایش برنامه در دستور elif، یک عدد بین 11 تا 100 وارد می‌کنیم. بدین منظور برنامه را یکبار دیگر اجرا می‌نماییم.

: خروجی

:Number

برنامه از ما یک عدد می‌خواهد و ما عدد 56 را وارد می‌کنیم.

				
					5
				
			

: خروجی

in add beyn 11 ta 100 ast

سخن پایانی

در این مطلب به بررسی دستور شرطی if در پایتون پرداختیم و اشاره کردیم که این دستور به منظور بررسی صحت یک یا چندین شرط استفاده می‌شود. از طرفی، اگر شما قصد داشته باشید چندین شرط را بررسی کنید، باید در کنار دستور if پایتون از دستورهای elif و یا else استفاده نمایید. شما می‌توانید در صورت آشنایی بیشتر با آموزش مقدماتی پایتون به صورت رایگان، سایر جلسه‌های آموزش پایتون را مشاهده کنید. در صورتی که به مشکلی برخورد کردید و یا سوالی داشتید، می‌توانید با کارشناسان ما در آموزشگاه برنامه نویسی مبین فرا گستر ارتباط برقرار نمایید.